Hiện tại quần thể Bảo tàng Quang Trung – điện thờ Tây Sơn là 1 trong những khu Bảo tàng Danh nhân lớn nhất nước. Trên một khuôn viên rộng 95.000m² với kiến trúc hiện đại kết hợp truyền thống.
Khu vực bảo tàng bao gồm 9 phòng trưng bày với những chủ đề khác nhau, với 11.057 tư liệu hiện vật gốc và hàng trăm hiện vật phục chế, xuyên suốt qua các thời kỳ phát triển của phong trào khởi nghĩa Tây Sơn và Hoàng đế Quang Trung (1771 – 1789).
Sa bàn và các bản đồ chiến trận Tây Sơn. Như thấy vang lại lời hịch Tây Sơn "Đánh cho để dài tóc. Đánh cho để đen răng. Đánh cho nó chích luân bất phản. Đánh cho nó phiến giáp bất hoàn. Đánh cho Nam quốc anh hùng chi hữu chủ"
Chiếc trống da voi của đồng bào Tây Nguyên tham gia phong trào Tây Sơn
Súng thần công, mãng gỗ thuyền chiến tìm thấy ở đầm Thị Nại, căn cứ thủy binh thời Tây Sơn
Vũ khí thời Tây Sơn
Tiền đồng Thái Đức, Quang Trung, Cảnh Thịnh
Bảo tàng Quang Trung được coi đang sở hữu một kho tư liệu, hiện vật giàu có, phong phú nhất về một thời đại lừng lẫy và vị vua kiệt xuất nhất thời cận đại.
Thú vị nhất là bộ tượng vua Quang Trung thiết triều với Thượng thư bộ binh Ngô Thì Nhậm và Đại tư mã Ngô Văn Sở. Bộ tượng phục dựng nguyên mẫu bộ tượng này ở chùa Bộc (phường Khương Thượng, quận Đống Đa (Hà Nội). Thời Nguyễn bộ tượng ở chùa được gọi là tượng Đức Ông, danh tính không rõ, sau này một lần lau dọn người ta phát hiện dòng chữ ''Bính Ngọ tạo Quang Trung tượng'' phía sau bệ tượng. Các nhà sử học đã xác định được Bính Ngọ là năm 1846.
Bộ tượng ở giữa là vua Quang Trung, hai bên là cận thần Ngô Thì Nhậm và Ngô Văn Sở, vua với vẻ mặt nghiêm nghị, mình mặc hoàng bào, mang đai ngọc, mũ bình đính kiểu xung thiên. Điều đáng chú ý của cụm tượng này là Vua Quang Trung với một chân đi hài, một chân để ra ngoài, cho thấy vua vừa trang nghiêm nhưng cũng ung dung, gần gũi với bên dưới. Còn hai vị đại thần thì nghiêng mình như đang chờ lệnh, trông rất thân mật, không như vẻ cung kính quỳ lạy khi thiết triều như các triều đình phong kiến khác. Bộ tượng toát lên một vẻ rất… Nguyễn Huệ.
(Tượng chùa Bộc - Ảnh trên Internet)
Ngoài khu vực bảo tàng, còn có điện thờ Tây Sơn Tam kiệt, thờ 9 tượng thờ bằng gốm sứ dát vàng gồm tượng ba anh em nhà Tây Sơn và sáu văn võ tướng tiêu biểu là: Thượng thư bộ binh Ngô Thì Nhậm, Trung thư lệnh Trần Văn Kỷ, Đại tư mã Ngô Văn Sở, Thiếu phó Trần Quang Diệu, Đô đốc Bùi Thị Xuân, Đại tư đồ Võ Văn Dũng.
Nhà rông văn hoá các dân tộc Tây Nguyên
Cây me 200 tuổi do cụ Hồ Phi Phúc (thân sinh vua Quang Trung) trồng
Giếng nước cổ của gia đình Tây Sơn.
Nhà biểu diễn nhạc võ Tây Sơn, với nghệ nhân chính là bà Võ Thị Thuận, nghệ sĩ biểu diễn với dàn trống trận Quang Trung.
Và nhiều tiết mục múa võ Bình Định, mà theo mình hay nhất là tiết mục cô gái Bình Định múa võ với hai chàng trai.
Đường còn xa, rời nhà Bảo tàng với rất nhiều cảm xúc, nhớ truyền thuyết về vua Quang trong ngày mùng 5 Tết khi áo bào còn đầy mùi thuốc súng thắng trận tại Thăng Long, ông đã cho gởi một cành đào bích đất Bắc Hà về thành Phú Xuân cho công chúa Ngọc Hân. Chuyện vua Lê gã công chúa là một sắp xếp chính trị, chuyện cành đào đất Bắc về Phú Xuân chỉ là giai thoại nhưng đó là một giai thoại đẹp, và tôi vẫn cứ muốn tin đây là sự tương ngộ giữa “trai anh hùng, gái thuyền quyên”. Rời bảo tàng, để lại sau lưng bức tượng vua Quang Trung mà nghe như đâu đó tiếng thở dài của Ai tư vãn “… Chữ tình nghĩa trời cao, đất rộng. Nỗi đoạn trường còn sống còn đau…”
Về đất Phú Xuân lần này tôi có một chữ duyên, trở ra QL 19, trên đường về đi ngang qua đền thờ nữ đô đốc Bùi Thị Xuân. Tiếc là buổi trưa, đền đóng cửa, nhưng đặt chân được đến đền thờ là quý rồi, vì tôi dạy Sử trường PTTH Bùi Thị Xuân ở TP Hồ Chí Minh. Bài giảng Quang Trung đại phá quân Thanh ở lớp 11 ngày đó dạy như lên đồng. Có thêm một tấm ảnh của 5 bà ngoại Văn Khoa trước đền thờ vào thời gian chỉ còn 3 ngày nữa là đến 20/10 cũng lại là một điều rất duyên.
Ngược xuôi trên đường thiên lý ở Bình Định thỉnh thoảng lại thấy trên đỉnh đồi xa xa một ngọn tháp Chàm, nhớ nhạc sĩ Văn Cao đã viết rất thơ hình tượng tháp Chàm Bình Định: "Từ trời xanh/ Rơi/ Vài giọt tháp Chàm..."
Các cụm tháp Chàm nằm rải rác đánh dấu một thời kinh đô Vijaya của người Champa, sử liệu Việt gọi là Đồ Bàn. Thành Hoàng Đế nằm trên địa phận xã Nhơn Hậu và thị trấn Đập Đá, huyện An Nhơn cách Quy Nhơn khoảng 20km về hướng Tây Bắc. Thành Hoàng Đế được triều đại Tây Sơn xây dựng vào năm 1775 trên cơ sở thành Vijaya (Đồ Bàn) của Vương quốc Chămpa để lại và đã được chính thức gọi tên là thành Hoàng Đế từ năm 1778.
Theo các kết quả bước đầu khai quật vào năm 2013, có 3 tầng văn hóa đã phát triển trên đất này, dưới cùng là văn hóa Chămpa, phía trên là dấu tích văn hóa Tây Sơn và nhà Nguyễn. Thành Hoàng Đế nguyên là một tổng thể kiến trúc hình chữ nhật, gồm ba vòng thành: Thành Ngoại, Thành Nội và Tử Cấm Thành. Thành Ngoại có chu vi là 7400m. Thành Nội còn được gọi là Hoàng Thành có hình chữ nhật dài 430m rộng 370m. Bên trong Thành Nội là Tử Cấm Thành cũng có hình chữ nhật dài 174m rộng 126m.
Dấu tích xưa của thành là vòng thành bằng đá ong, nay đã được làm mới hoàn toàn.
Trong thành còn một kỳ đài và 2 con sư tử đá được cho là từ thời vương triều Chămpa.
Ký ức Chămpa hiện chỉ còn lại qua những cụm tháp nằm rải rác ở Bình Định, chúng tôi chỉ có điều kiện ghé qua 3 trong 8 nhóm tháp Chăm của Bình Định.
Tháp Bánh Ít cách thành phố Quy Nhơn khoảng 20km, nằm giữa 2 nhánh sông Côn là Tân An và Cầu Gành, đi trên Quốc lộ 1 A có thể nhìn thấy tháp trên đỉnh một quả đồi.
Tháp chính cao 22m, chung quanh tháp chính còn có ba tháp phụ, hình dáng thấp và nhỏ hơn. Mỗi tháp là một kiến trúc riêng biệt mang sắc thái khác nhau. Trên đỉnh mỗi tháp đều có tượng thần Siva làm bằng đá.
Tháp Đôi nằm cạnh cầu Ðôi trên đường Trần Hưng Đạo, phường Đống Đa, thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định. Tháp Ðôi còn có tên là tháp Hưng Thạnh, được xây dựng vào cuối thế kỷ 12, Tháp Đôi là công trình kiến trúc độc đáo gồm 2 tháp nằm cạnh nhau theo trục Bắc – Nam trong đó tháp Bắc cao 20m và tháp Nam cao 18m.
Bốn góc của bộ diềm mái là hình bốn chim thần điểu Ga-ru-đa bằng đá.
Tháp Cánh Tiên nằm trên đỉnh gò không cao lắm ở gần Thành Hoàng Đế, là một ngôi tháp đẹp, được tạo dáng độc đáo, thanh thoát với bố cục hết sức hợp lý. Các hình chạm khắc trang trí chủ yếu tập trung trên bộ mái. Với bốn tầng hiện còn, tầng nào cũng có bốn tháp góc trang trí, mỗi góc lại có một tầng nhỏ, tạo dáng lá nhỏ dần về phía trên tạo cảm giác như những cánh chim đang bay.
Tuy nhiên có một điều làm du khách sẽ thất vọng trong thời điểm này vì tháp được tôn tạo… quá mới. Tháp cổ làm bằng đá sa thạch đỏ, nhưng trừ những viên gạch dưới chân tháp dù còn rất mới nhưng cũng có màu đỏ, còn thì những chi tiết ở các góc cạnh được phục dựng hình như… bằng xi măng. Cảm giác thật khó chịu quá, rồi tôi rất mong rằng kiến thức vể kiến trúc Chăm của tôi quá tệ mà đã vội phê phán, mong rằng những lớp mà tôi gọi là xi măng thật ra là một chất liệu gì đó theo thời gian sẽ trở nên rêu phong cũ kỹ như những lớp rêu phong hiện có của tháp.
Chỉ mới đi qua 3 cụm tháp, chưa thể nói rằng đã biết hết về tháp Chàm Bình Định, nhưng dù sao cũng vẫn có được cảm giác đang đi trên những ký ức của một thời Chămpa. Năm 1307, kinh đô Đồ Bàn ghi dấu ấn lịch sử quan trọng trong quan hệ Việt – Chăm: vua Champa - Chế Mân cưới công chúa nhà Trần là Huyền Trân, rước về Đồ Bàn, lễ vật cầu hôn là hai châu: Ô, Lý (từ sông Cam Lộ, Quảng Trị đến Hải Vân ngày nay). Lại một cuộc hôn nhân chính trị, các bà công chúa của Thăng Long về sống ở kinh đô xưa này đều có cuộc đời không suôn sẽ, vua Quang Trung qua đời năm 39 tuổi, vua Chăm là Chế Mân cưới Huyền Trân được 1 năm thì cũng mất. Đàn bà dù là công chúa… cũng liêu xiêu.
Chào cả nhà Blogspot!
Trả lờiXóaBài viết thật quý giá, cám ơn chị. Đọc xong, cảm giác như chính mình vừa đi qua mảnh đất hào hùng ấy vậy.
Trả lờiXóaKhi nào rảnh rảnh chút, ông bà nội Khánh-Yến đi ngao du hén.
Xóa